‘Nachtwerk moet worden afgeschaft’, dat was de stelling die wij de bezoekers van RailTech Europe hebben voorgelegd op 6 en 7 maart. Meer dan 400 bezoekers van de beurs hebben gereageerd en hun antwoord toegelicht.
Door middel van een klein geel balletje kon men hun stem uitbrengen. ‘Ja, dagwerk moet de norm worden en nachtwerk de uitzondering’ was de ene optie. ‘Nee, nachtwerk moet blijven zoals het is’ was de andere optie. Na twee dagen beurs gingen de meeste stemmen naar ‘Nee’. “De stemmen en vooral de toelichting van spoorwerkers, beleidsmakers, werkvoorbereiders, reizigers en studenten heeft ons enorm veel inzicht gegeven” aldus Jan Kees Hofker, directeur van stichting railAlert.
Toeslagen in de nacht
Een veel gehoord argument van de spoorwerkers om het nachtwerk te houden zoals het is zijn de toeslagen. Spoorwerkers verdienen dankzij de nachttoeslag met 4 a 5 uur werken hetzelfde als 8 uur overdag en vermijden de files. De keerzijde werd bij doorvragen vaak pas in tweede instantie genoemd: een verstoord dag-nachtritme, minder alert zijn tijdens de eerste nachtdiensten, gezondheidsproblemen en ook de weerslag op relaties of het gezin werd genoemd. “Wanneer we in gesprek gingen met de spoorwerker en benoemde wat de gezondheidsrisico’s van nachtwerk zijn, werd dit vaak erkend. Met name op hogere leeftijd werd het moeilijk om te schakelen tussen het dag- en nachtritme en kwam men slaap tekort. Ook wanneer het gezin ouder werd, was het moeilijker om overal bij te kunnen zijn met soms een echtscheiding als gevolg.” aldus Jan Kees Hofker.
Stand van stichting railAlert tijdens RailTech Europe '24 - Tekst gaat verder onder afbeelding
Gezondheid en veiligheid voorop
Wanneer werd gekozen voor ‘Ja, dagwerk moet de norm worden en nachtwerk de uitzondering’ was de toelichting grotendeels dat gezondheid en veiligheid voorop moet staan. Uit steeds meer studies blijkt dat wisselende diensten veel doet met de gezondheid, van hart- en vaatziekten tot diabetes. “Dit werd ook toegelicht door Jakko van Kampen van het RIVM tijdens het symposium ‘Nachtwerk’ in januari”, vertelt Hofker. “Naast de gezondheidsrisico’s gebeuren in de nacht vaker ongevallen, soms zelfs met dodelijke afloop zoals Voorschoten vorig jaar. Dit willen we te alle tijde voorkomen.”
Nachtwerk is een populair thema
Steeds vaker wordt nachtwerk ter discussie gesteld. John Voppen van ProRail roept in de media dat er steeds vaker overdag gewerkt zal worden aan het spoor. En ook RIVM heeft deze trend ingezet. Een populair thema en tegelijkertijd complex omdat iedere visie een ander licht schijnt op het probleem en de oplossing. Stichting railAlert organiseerde daarom in januari 2024 het symposium ‘Nachtwerk’ waarin door sprekers vanuit ProRail, RIVM, Rijkswaterstaat, NL-arbeidsinspectie en de vakbond HZC de verschillende visies werden belicht.
Waar staan we nu
“Tijdens deze beurs zijn we het gesprek aangegaan met ruim 200 bezoekers, het gesprek starten en mensen zelf laten nadenken is een mooi begin maar we zijn er nog niet.” aldus de directeur van stichting railAlert. Op de vraag of nachtwerk binnenkort inderdaad tot het verleden behoort, zegt hij in de podcast van SpoorPro: “We hebben een steen in de vijver gegooid, meer is het nog niet.” Hofker sluit af met de woorden “Wij blijven het gesprek in ieder geval voeden, brengen mensen met elkaar in gesprek en blijven de regelgeving en het dag- en nachtritme onder de loep nemen om veilig en gezond werken voorop te zetten.”